از کجا بفهمیم ترموستات خراب است؟

محدثه باقری
به روزرسانی ۲۰ آبان ۱۴۰۴

اشتراک گذاری

در بسیاری از مواقع، تشخیص زودهنگام خرابی ترموستات می‌تواند از آسیب‌های سنگین به موتور خودرو پیشگیری کند. اما از کجا بفهمیم ترموستات خراب است؟ در واقع، ترموستات معیوب باعث اختلال در گردش مایع خنک‌کننده و نوسان دمای موتور می‌شود. این مشکل ممکن است به‌صورت دیر باز شدن یا گیر کردن کامل ترموستات بروز کند. نتیجه آن افزایش بیش‌ازحد دما، کاهش راندمان سوخت و استهلاک قطعات حیاتی موتور است. شناخت نشانه‌های خرابی ترموستات، مانند جوش آوردن مکرر خودرو، سرد یا گرم بودن غیرعادی موتور و ناپایداری عقربه دمای آب، به شما کمک می‌کند قبل از آنکه آسیب جدی رخ دهد، نسبت به بررسی و تعویض این قطعه اقدام کنید.

علائم خرابی ترموستات ماشین

علائم خرابی ترموستات ماشین معمولاً با تغییرات غیرعادی در دمای موتور همراه است و می‌توان آن‌ها را به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد:

گرم شدن بیش از حد موتور (اورهیتینگ)
اگر ترموستات در حالت بسته گیر کند، مایع خنک‌کننده نمی‌تواند به رادیاتور برود و موتور خیلی سریع داغ می‌شود. نشان‌دهنده روی داشبورد ممکن است چراغ هشدار دما یا علامت حرارت باشد. افزایش دمای موتور می‌تواند عامل تبخیر بخشی از روغن باشد. در مقاله‌ی ماشین روغن کم می‌کنه ولی دود نمی‌کنه این حالت را دقیق‌تر بررسی کرده‌ایم.
خنک شدن بیش از حد موتور
اگر ترموستات در حالت باز گیر کند، موتور به سختی به دمای کاری می‌رسد و دیر گرم می‌شود. این مشکل باعث کاهش کارایی سوخت و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
نوسان دمای موتور
دمای موتور مدام بالا و پایین می‌رود و عقربه دما روی داشبورد به طور غیرعادی نوسان می‌کند.
بخار از موتور یا رادیاتور
اگر ترموستات گیر کرده و موتور بیش از حد داغ شود، ممکن است بخار از رادیاتور یا زیر کاپوت دیده شود.
مشکل در بخاری خودرو
اگر ترموستات خراب باشد و موتور به دمای مناسب نرسد، بخاری داخل خودرو به خوبی کار نمی‌کند.
آسیب به قطعات دیگر موتور
خرابی طولانی‌مدت ترموستات می‌تواند باعث آسیب به واشر سرسیلندر یا رادیاتور شود.

💡 نکته: گاهی اوقات علائم شبیه به خرابی ترموستات هستند، ولی مشکل ممکن است از سنسور دما یا کمبود آب رادیاتور باشد. برای تشخیص دقیق، اغلب لازم است ترموستات را از موتور جدا کرده و تست شود.

اگر یکی یا چند نشانه از موارد فوق را مشاهده کردید، بهتر است ترموستات خودرو را بررسی یا تعویض کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر به سیستم خنک‌کننده و موتور جلوگیری شود.

اگر قصد خرید خودرو دارید و می‌خواهید از سلامت ترموستات و سایر قطعات مطمئن شوید، می‌توانید با شماره کارشناسی خودرو ما تماس بگیرید تا کارشناسان فنی همه بخش‌ها را بررسی کنند.

تست سالم بودن ترموستات

حتماً! روش تست ترموستات خودرو نسبتاً ساده است و می‌توان آن را در خانه یا در کارگاه بدون تجهیزات پیچیده انجام داد. مراحل به شرح زیر است:

روش اول: تست در آب جوش (آسان و دقیق)

ابزار لازم:

قابلمه یا ظرف مقاوم به حرارت
آب
دماسنج یا ساعت با دقت
انبر یا دستکش مقاوم به حرارت

مراحل:

ترموستات را از موتور جدا کنید
- قبل از هر کاری، مطمئن شوید موتور سرد است تا از سوختگی جلوگیری شود.
- ترموستات معمولاً بین موتور و رادیاتور نصب شده است و به راحتی با باز کردن چند پیچ جدا می‌شود.
آب را در قابلمه بجوشانید
ترموستات را در آب سرد قرار دهید و حرارت دهید.
مشاهده عملکرد ترموستات
- ترموستات سالم معمولاً در دمایی بین ۸۰ تا ۹۵ درجه سانتی‌گراد باز می‌شود (در بعضی خودروها کمی متفاوت است، دستور کارخانه را چک کنید).
  وقتی دمای آب به محدوده مشخص رسید، سوپاپ ترموستات به آرامی باز می‌شود.
باز و بسته شدن کامل
- بعد از باز شدن کامل، ترموستات را از آب خارج کرده و اجازه دهید خنک شود.
- اگر ترموستات سالم باشد، وقتی آب سرد می‌شود، دوباره کاملاً بسته می‌شود.

روش دوم: تست در موتور (سرعتی و غیر رسمی)

موتور را روشن کنید و دمای آن را روی داشبورد یا با دماسنج کنترل کنید.
وقتی موتور شروع به گرم شدن می‌کند، شلنگ بالای رادیاتور (که به ترموستات وصل است) ابتدا سرد باقی می‌ماند.
وقتی ترموستات باز شود، شلنگ بالای رادیاتور به سرعت گرم می‌شود و جریان آب برقرار می‌شود.
اگر شلنگ همیشه سرد یا همیشه گرم باشد، ترموستات خراب است.

💡 نکته‌ها:

ترموستات‌های قدیمی ممکن است بعد از چند سال رسوب بگیرند و عملکردشان کمی کند شود.
هیچگاه ترموستات را با زور باز نکنید؛ عملکرد آن باید به طور طبیعی با دما کنترل شود.

راه حل مشکل خرابی ترموستات ماشین

برای حل مشکل ترموستات خودرو چندین راهکار وجود دارد، که بسته به نوع مشکل (گیر کردن در حالت باز یا بسته، خرابی کامل یا رسوب گرفتن) متفاوت است. در ادامه راهکارها را مرحله به مرحله توضیح می‌دهم:

۱. بررسی اولیه و تشخیص مشکل

علائم موتور: داغ شدن بیش از حد، دیر گرم شدن، نوسان دما، عملکرد ضعیف بخاری، جوش آوردن آب رادیاتور.
چک شلنگ‌ها: لمس شلنگ بالای رادیاتور هنگام گرم شدن موتور برای بررسی باز یا بسته بودن ترموستات.
رسوب یا گرفتگی: ترموستات‌های قدیمی ممکن است رسوب گرفته و باز/بسته شدن آن با تأخیر باشد.

۲. تمیز کردن ترموستات (در صورت رسوب گرفتن)

ترموستات را از موتور جدا کنید.
رسوب و زنگ زدگی را با محلول آب و سرکه یا تمیز کننده مخصوص فلزات پاک کنید.
مطمئن شوید که سوپاپ ترموستات به راحتی باز و بسته می‌شود.

💡 توجه: این روش فقط برای ترموستات‌هایی که سالم هستند ولی رسوب گرفته‌اند مناسب است.

۳. تعویض ترموستات

راه حل اصلی و مطمئن: تعویض ترموستات با یک نمونه جدید و با کیفیت مطابق با مشخصات خودرو.
مطمئن شوید ترموستات جدید با دمای مناسب خودرو سازگار باشد (مثلاً ۸۵ درجه سانتی‌گراد برای پژو و سمند).
نصب ترموستات جدید:
1. موتور سرد باشد.
2. ترموستات قدیمی را خارج کنید.
3. واشر یا اورینگ جدید استفاده کنید تا نشتی نداشته باشد.
4. ترموستات جدید را در جای خود قرار دهید و پیچ‌ها را محکم کنید.
5. سیستم خنک‌کننده را هواگیری کنید.

۴. هواگیری سیستم خنک‌کننده

بعد از تعویض یا تمیز کردن ترموستات، هواگیری رادیاتور و شلنگ‌ها ضروری است تا جریان آب درست برقرار شود.
هواگیری نکردن باعث جوش آوردن موتور یا کار نکردن بخاری می‌شود.

۵. بررسی مکمل سیستم خنک‌کننده

بررسی کنید که رادیاتور، پمپ آب و سطح مایع خنک‌کننده سالم باشند.
خرابی سایر اجزا می‌تواند باعث علائم مشابه خرابی ترموستات شود.

۶. تست بعد از تعمیر یا تعویض

موتور را روشن کنید و دمای آن را کنترل کنید.
شلنگ بالای رادیاتور باید در زمان مناسب گرم شود و بخاری عملکرد عادی داشته باشد.
دمای موتور روی داشبورد یا نمایشگر دیجیتال باید ثابت و در محدوده کاری باشد.

علائم خرابی ترموستات آب پراید، پژو و سمند

علائم خرابی ترموستات در خودروها اساساً مشابه است، چون همه ترموستات‌ها یک کارکرد اصلی دارند: کنترل جریان آب بین موتور و رادیاتور و نگه داشتن موتور در دمای بهینه. با این حال، برخی جزئیات ممکن است در هر مدل کمی متفاوت باشد. در ادامه علائم هر سه خودرو را بررسی می‌کنیم:

۱. پراید

علائم خرابی ترموستات پراید:

گرم شدن سریع موتور و روشن شدن چراغ هشدار دما.
دیر گرم شدن موتور در هوای سرد (اگر ترموستات گیر کرده باشد).
نوسان دمای موتور بین کم و زیاد روی عقربه داشبورد.
بخار از موتور یا رادیاتور در صورت گیر کردن ترموستات در حالت بسته.
بخاری خودرو به خوبی کار نمی‌کند.

نکته: پراید به دلیل موتور کوچک و سیستم خنک‌کننده ساده، اغلب با ترموستات خراب سریع‌تر داغ می‌کند.

۲. پژو (مثل ۴۰۵ و ۲۰۶)

علائم خرابی ترموستات پژو:

دیر رسیدن به دمای کاری موتور، مخصوصاً در هوای سرد.
بالا رفتن بیش از حد دمای موتور در ترافیک یا هنگام حرکت کند.
نوسان دما روی داشبورد یا در کیلومتر شمار دیجیتال (بعضی مدل‌ها).
عملکرد ضعیف بخاری داخل کابین.
گاهی آب رادیاتور خیلی زود جوش می‌آید یا داغ می‌شود.

نکته: ترموستات پژو معمولاً دمای باز شدن حدود ۸۵ درجه سانتی‌گراد دارد.

۳. سمند

علائم خرابی ترموستات سمند:

موتور دیر به دمای کارکرد می‌رسد یا خیلی سریع داغ می‌کند.
نوسان دمای موتور روی عقربه یا نمایشگر دیجیتال.
بخاری داخل کابین عملکرد خوبی ندارد.
در موارد شدید، بخار از رادیاتور یا زیر کاپوت مشاهده می‌شود.
مصرف سوخت کمی افزایش می‌یابد (مخصوصاً وقتی موتور دیر گرم شود).

نکته: در سمند، خرابی ترموستات طولانی‌مدت می‌تواند باعث آسیب به واشر سرسیلندر شود.

💡 جمع‌بندی سریع:

گرم شدن زیاد موتور یا دیر گرم شدن: علامت اصلی خرابی ترموستات در همه مدل‌ها.
مشکل در بخاری: علامت ثانویه شایع.
نوسان دما یا بخار از موتور: علامت هشدار دهنده خرابی ترموستات.

اگر می‌خواهید قبل از خرید خودرو از سلامت موتور و ترموستات مطمئن شوید، می‌توانید با الوچک تماس بگیرید و از کارشناسان حرفه‌ای مشاوره بگیرید.

اگر ترموستات عمل نکند چه اتفاقی می افتد؟

اگر ترموستات خودرو درست عمل نکند، مشکلات جدی برای موتور و سیستم خنک‌کننده ایجاد می‌شود، زیرا ترموستات وظیفه تنظیم دمای موتور را دارد. بسته به اینکه ترموستات گیر کرده باشد در حالت بسته یا باز، پیامدها متفاوت هستند:

۱. ترموستات گیر کرده در حالت بسته (باز نمی‌شود)

گرم شدن بیش از حد موتور: مایع خنک‌کننده نمی‌تواند به رادیاتور برود و موتور سریع داغ می‌شود.
ریسک آسیب به قطعات موتور: احتمال ترک خوردن واشر سرسیلندر، آسیب به سرسیلندر و رادیاتور افزایش می‌یابد.
جوش آوردن آب رادیاتور: بخار یا جوش آب ممکن است دیده شود.
خاموش شدن ناگهانی یا کاهش عملکرد موتور: سیستم ECU ممکن است برای محافظت موتور، توان موتور را محدود کند.
مشکل در بخاری خودرو: بخاری داخل کابین ممکن است خیلی داغ شود یا عملکرد ناپایدار داشته باشد.

۲. ترموستات گیر کرده در حالت باز (همیشه باز است)

دیر گرم شدن موتور: موتور به دمای مناسب کار نمی‌رسد، مخصوصاً در هوای سرد.
افزایش مصرف سوخت: موتور برای رسیدن به راندمان مناسب، بیشتر سوخت مصرف می‌کند.
ضعف عملکرد بخاری خودرو: چون مایع خنک‌کننده به دمای کافی نمی‌رسد، بخاری گرم نمی‌شود.
تاثیر روی آلایندگی: موتور سرد باعث سوخت ناقص و تولید دود و آلایندگی بیشتر می‌شود.

💡 جمع‌بندی:

ترموستات خراب می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد موتور یا سرد ماندن موتور شود.
هر دو حالت می‌توانند آسیب به موتور، رادیاتور و سیستم خنک‌کننده ایجاد کنند.
تشخیص زودهنگام و تعویض ترموستات، از هزینه‌های سنگین تعمیر موتور جلوگیری می‌کند.

از کجا بفهمیم ترموستات قفل شده؟

برای تشخیص اینکه ترموستات خودرو قفل شده (گیر کرده و باز یا بسته نمی‌شود) چند روش ساده وجود دارد. این روش‌ها هم بدون باز کردن ترموستات قابل تست هستند و هم با خارج کردن آن:

۱. مشاهده علائم روی داشبورد و عملکرد موتور

گرم شدن سریع یا بیش از حد موتور: عقربه دما روی بالاترین حد ثابت می‌ماند یا چراغ هشدار دما روشن می‌شود → ممکن است ترموستات در حالت بسته گیر کرده باشد.
دیر گرم شدن موتور: عقربه دما به سختی به محدوده کارکرد می‌رسد → ممکن است ترموستات همیشه باز باشد.
نوسان دمای موتور: دما بالا و پایین می‌رود، مخصوصاً در ترافیک یا حرکت با سرعت پایین.

۲. تست شلنگ‌های رادیاتور

موتور را روشن کنید و اجازه دهید به دمای کاری برسد.
شلنگ بالای رادیاتور را لمس کنید:
- اگر همیشه سرد باشد → ترموستات در حالت بسته گیر کرده است.
- اگر همیشه خیلی گرم باشد و موتور دیر گرم شود → ترموستات در حالت باز گیر کرده است.

۳. تست با آب جوش (با خارج کردن ترموستات)

ترموستات را از موتور جدا کنید.
در یک قابلمه آب سرد قرار دهید و حرارت دهید.
ترموستات سالم به تدریج باز می‌شود وقتی آب به دمای مشخص (مثلاً ۸۵ درجه سانتی‌گراد) برسد و پس از خنک شدن دوباره بسته شود.
اگر ترموستات باز نشود یا بسته نشود → خراب یا قفل شده است.

۴. تست بصری و فیزیکی

ترموستات‌های قدیمی ممکن است رسوب یا زنگ زدگی داشته باشند.
سوپاپ باید روان حرکت کند؛ اگر خشک یا گیر کرده باشد، نشانه خرابی است.

💡 نکته: تشخیص به موقع ترموستات قفل شده خیلی مهم است، چون می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد موتور یا سوختن واشر سرسیلندر شود.

علائم ترموستات بخاری

خرابی ترموستات بخاری خودرو (که در واقع همان ترموستات موتور است و کنترل دمای آب موتور را بر عهده دارد) باعث مشکلاتی در سیستم گرمایشی کابین می‌شود. علائم آن معمولاً شبیه خرابی ترموستات موتور است، ولی با تمرکز روی بخاری خودرو دیده می‌شوند:

بخاری دیر یا کم‌کار می‌کند

وقتی ترموستات گیر کرده و موتور دیر به دمای کارکرد می‌رسد، آب گرم کافی به رادیاتور بخاری نمی‌رسد و هوای داخل کابین سرد می‌ماند.

بخاری خیلی داغ می‌شود یا ناپایدار است

اگر ترموستات در حالت بسته گیر کرده باشد، موتور سریع داغ می‌شود و آب داغ با فشار وارد رادیاتور بخاری می‌شود → بخاری بسیار داغ می‌شود و نوسان دما دارد.

نوسان دمای هوای کابین

هوای بخاری گاهی گرم و گاهی سرد است و ثابت نیست.

مصرف سوخت بالاتر و عملکرد نامطلوب موتور در سرما

وقتی موتور سرد می‌ماند، بخاری هم سرد می‌ماند و موتور برای رسیدن به دمای مناسب، سوخت بیشتری مصرف می‌کند.

نشانه‌های همزمان با خرابی ترموستات موتور

بالا رفتن یا پایین آمدن غیر عادی دمای موتور روی داشبورد.
جوش آوردن یا بخار از رادیاتور.
کاهش عملکرد بخاری به‌خصوص در ترافیک یا حرکت‌های کوتاه.

💡 نکته:

ترموستات بخاری خراب معمولاً مشکل موتور را هم ایجاد می‌کند، چون همان ترموستات کنترل دمای موتور را بر عهده دارد. بنابراین وقتی بخاری کار نمی‌کند یا ناپایدار است، ترموستات موتور یکی از اولین قطعاتی است که باید بررسی شود.

جمع بندی

خرابی ترموستات خودرو معمولاً با علائمی مانند گرم شدن بیش از حد یا دیر گرم شدن موتور، نوسان دما، عملکرد ضعیف بخاری و جوش آوردن رادیاتور خود را نشان می‌دهد. بررسی سلامت ترموستات و سیستم خنک‌کننده در کارشناسی خودرو قبل از خرید به شناسایی این مشکلات کمک کرده و از خرید خودرویی با ریسک آسیب به موتور و هزینه‌های سنگین تعمیر جلوگیری می‌کند. برای ثبت بازدید و مشاوره سریع، می‌توانید با شماره کارشناسی خودرو ما تماس بگیرید و از خدمات تخصصی مطمئن شوید.

مقالاتی که میتواند برای شما مفید باشد: