تشخیص روغن سوزی ماشین

روغن موتور، نقش حیاتی در سلامت و عمر موتور خودرو دارد. این روغن با روان‌کاری قطعات داخلی، از سایش و اصطکاک جلوگیری می‌کند و دمای موتور را در حد استاندارد نگه می‌دارد. اما زمانی که روغن وارد محفظه احتراق شود و بسوزد، پدیده‌ای به نام روغن‌سوزی رخ می‌دهد.

روغن‌سوزی نه‌تنها باعث کاهش عملکرد موتور می‌شود، بلکه در درازمدت می‌تواند منجر به خرابی‌های پرهزینه شود. در این مقاله از مجله الوچک با علائم و روش های تشخیص روغن سوزی ماشین، دلایل اصلی بروز آن و و رفع مشکل روغن سوزی ماشین آشنا می‌شویم.

روش های تشخیص روغن سوزی ماشین به صورت عملی

اما سوال اصلی این است: از کجا بفهمیم ماشین روغن سوزی دارد؟ چگونگی تشخیص روغن سوزی ماشین را می‌توان با بررسی چند علامت مشخص و انجام چند آزمایش ساده فهمید. بسیاری از رانندگان در ابتدا متوجه کاهش سطح روغن یا تغییر رنگ دود اگزوز می‌شوند، اما برای اطمینان کامل، باید چند نکته فنی را هم بررسی کرد.  در ادامه، مهم‌ترین روش‌های تشخیص روغن‌سوزی را مرور می‌کنیم:

۱. بررسی رنگ دود اگزوز

• دود آبی: روغن‌سوزی
• دود سفید: معمولاً نشتی آب یا ضدیخ به محفظه احتراق
• دود سیاه: احتراق ناقص یا زیاد بودن سوخت

۲. بررسی شمع‌ها

اگر یک یا چند شمع سیاه، چرب و روغنی باشند، احتمال ورود روغن به همان سیلندر بالاست.

۳. تست کمپرس موتور

در تعمیرگاه‌ها، با تست کمپرس موتور (Compression Test) می‌توان سلامت رینگ‌ها و سیلندرها را بررسی کرد. در صورت افت فشار در سیلندرها، احتمال خرابی رینگ و در نتیجه روغن‌سوزی بسیار بالاست. تست دقیق‌تر، یعنی Leak Down Test نیز محل دقیق نشت را مشخص می‌کند.

۴. تست نشت روغن (Leak Down Test)

این تست دقیق‌تر است و میزان نشت در هر سیلندر را نشان می‌دهد. در تعمیرگاه‌های حرفه‌ای انجام می‌شود.

۵. بررسی مصرف روغن در بازه زمانی

اگر مصرف روغن در هر ۱۰۰۰ کیلومتر بیشتر از ۱۰۰ سی‌سی باشد، موتور احتمالاً دچار روغن‌سوزی است.

تست کمپرس و بررسی نشت روغن نیاز به ابزار حرفه‌ای دارد. اگر نمی‌خواهید موتور باز شود یا برایتان ارزش دارد خودرو در محل بررسی شود برای دریافت کارشناسی خودرو سیار و کارشناسی خودرو آنلاین کافی است با ۰۲۱۹۱۰۰۸۰۰۴ تماس بگیرید.

علائم روغن سوزی ماشین

تشخیص روغن سوزی ماشین در زمان مناسب اهمیت زیادی دارد، چرا که این مشکل اگر در مراحل ابتدایی شناسایی شود، معمولاً با هزینه و تعمیرات جزئی قابل رفع است، اما در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به آسیب جدی به قطعات داخلی موتور مانند پیستون‌ها، رینگ‌ها و سیلندرها منجر شود.

در واقع، روغن‌سوزی باعث می‌شود روغن موتور به جای روان‌کاری، در فرآیند احتراق بسوزد؛ در نتیجه سطح روغن کاهش یافته، اصطکاک افزایش می‌یابد و موتور داغ‌تر از حد معمول کار می‌کند. این روند در نهایت ممکن است به سوختن واشر سرسیلندر، کاهش تراکم موتور، یا حتی قفل شدن موتور منجر شود. پس شناخت نشانه ها و علائم روغن سوزی ماشین بسیار مهم است:

۱. خروج دود آبی از اگزوز

راحت‌ترین و سریع‌ترین راه برای تشخیص روغن سوزی ماشین، بدون نیاز به ابزار خاص یا بازکردن موتور مشاهده‌ دود اگزوز است. رایج‌ترین علامت روغن سوزی ماشین، خروج دود آبی یا خاکستری مایل به آبی از اگزوز است. این دود در اثر سوختن روغن درون سیلندر ایجاد می‌شود و معمولاً هنگام استارت صبحگاهی یا گاز دادن دیده می‌شود. 

اما توجه داشته باشید که گاهی هم ماشین روغن کم میکنه ولی دود نمیکنه. در این حالت معمولاً با یک روغن‌سوزی پنهان یا نشت داخلی روغن روبه‌رو هستیم، نه روغن‌سوزی کلاسیک با دود آبی. پس توجه به دیگر علائم هم ضروری است.

اگر هر یک از این علائم را در خودروی خود مشاهده کردید، بهترین کار این است که پیش از ایجاد خسارت جدی، از خدمات کارشناسی سیار خودرو الوچک برای بررسی وضعیت موتور در محل استفاده کنید.

۲. کاهش سطح روغن موتور

اگر سطح روغن بین دو تعویض به‌طور غیرعادی پایین می‌آید، نشانه‌ای از نشتی یا روغن‌سوزی داخلی است. بهتر است میزان روغن را هر ۱۰۰۰ کیلومتر بررسی کنید.

۳. بوی سوختگی در کابین یا اطراف موتور

روغن‌سوزی ممکن است باعث ایجاد بوی تند سوختگی شود که از ناحیه اگزوز یا موتور حس می‌شود. این بو در ترافیک یا زمان توقف طولانی بیشتر مشهود است.

۴. دوده و روغن روی شمع‌ها

وقتی روغن وارد محفظه احتراق می‌شود، روی شمع‌ها رسوب سیاه و چرب تشکیل می‌دهد. بررسی شمع‌ها می‌تواند نشانه دقیقی از روغن‌سوزی باشد.

۵. افت توان موتور و ریپ زدن

سوختن روغن در محفظه احتراق ترکیب سوخت و هوا را بر هم می‌زند و باعث ریپ زدن موتور، افزایش مصرف بنزین و افت توان خروجی می‌شود.

موارد مطرح شده نشانه های رایج در تشخیص روغن سوزی ماشین هستند اما پس از مشاهده نشانه نیز به روش هایی جهت تست و اطمینان کامل از تشخیص روغن سوزی ماشین دارید که در بخش بعدی روش های عملی توضیح داده شده است.

این مقاله نیز ممکن است برای شما مفید باشد: از کجا بفهمیم ترموستات خراب است؟

 تفاوت روغن سوزی و کم کردن روغن موتور

روش های رفع روغن سوزی ماشین

۱. استفاده از افزودنی‌های ضد روغن‌سوزی (در موارد خفیف)

استفاده از افزودنی‌های ضد روغن‌سوزی از روش های رفع رفع روغن سوزی بدون تعمیر موتور است. اگر میزان روغن‌سوزی کم است و همچنان موتور نرم کار می‌کند، می‌توان از افزودنی‌های مخصوص کاهش روغن‌سوزی در روغن موتور بهره برد.

این ترکیبات با افزایش چسبندگی روغن و ترمیم موقت واشرها باعث کاهش نشت روغن به سیلندر می‌شوند.

۲. تمیز کردن یا تعویض سوپاپ PCV

خرابی سوپاپ PCV (تهویه کارتل) باعث بالا رفتن فشار درون موتور و نشت روغن به مسیر احتراق می‌شود.

تمیزکردن یا در صورت نیاز تعویض این قطعه، یکی از ارزان‌ترین راه‌های رفع روغن‌سوزی خفیف است.

۳. تعویض لاستیک گاید سوپاپ‌ها

در خودروهای با کارکرد بالا، لاستیک‌ گاید سوپاپ‌ها خشک یا ترک‌خورده و مسیر ورود روغن به اتاق احتراق را باز می‌کنند.

با تعویض آن‌ها، روغن‌سوزی در رانندگی‌های طولانی‌مدت یا استارت صبحگاهی معمولاً برطرف می‌شود.

۴. تعویض رینگ پیستون یا بازسازی سیلندر (در موارد شدید)

اگر تست کمپرس افت زیاد فشار را نشان دهد، رینگ پیستون دچار سایش یا شکستگی است.

در این حالت تنها راه مؤثر، باز کردن موتور و معاوضه‌ی رینگ‌ها یا انجام تراش سیلندر خواهد بود.

هرچند این روش پرهزینه‌تر است، اما در بلندمدت باعث عملکرد بهتر و مصرف سوخت پایین‌تر می‌شود.

۵. انتخاب روغن با گرانروی صحیح

در خودروهای دارای نشتی جزئی روغن، استفاده از روغن موتور با ویسکوزیته‌ی کمی بالاتر (مثلاً 10W-40 به جای 5W-30) می‌تواند تا حد زیادی از نشت جلوگیری کند.

البته این روش تنها برای خودروهای با موتور نیمه‌فرسوده توصیه می‌شود و نباید به‌عنوان راه‌حل دائمی در نظر گرفته شود.

اقدامات اولیه لازم در صورت تشخیص روغن سوزی ماشین

در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های فوق:

1. از رانندگی طولانی خودداری کنید. ادامهٔ حرکت با موتور معیوب می‌تواند منجر به گیرپاژ شود.
2. به تعمیرگاه تخصصی مراجعه کنید. معمولاً اولین بررسی، تست کمپرس و بازدید سرسیلندر است.
3. روغن و فیلتر را تعویض کنید. حتی در موارد خفیف، روغن سوخته خاصیت روان‌کنندگی خود را از دست می‌دهد.
4. از روغن استاندارد مناسب موتور خودرو استفاده کنید. دفترچه راهنما بهترین نوع و گرانروی را مشخص می‌کند.

رانندگی با ماشینی که روغن سوزی دارد!

رانندگی با ماشینی که روغن‌سوزی دارد ممکن است در ظاهر بی‌ضرر به‌نظر برسد، اما در واقع یکی از خطرناک‌ترین عادت‌های رانندگی برای سلامت موتور است. در ادامه توضیح داده‌ام چرا ادامه رانندگی در چنین حالتی توصیه نمی‌شود و اگر مجبور شدید، چه نکاتی را باید رعایت کنید.

ماشینی که روغن‌سوزی دارد یعنی روغن موتور وارد سیلندر می‌شود و همراه با سوخت می‌سوزد. این مشکل معمولاً از خرابی رینگ پیستون، واشر ساق سوپاپ یا گاید سوپاپ‌ها ناشی می‌شود.

وقتی روغن وارد محفظه احتراق شود:

• قدرت موتور کاهش می‌یابد؛ چون نسبت سوخت و هوا به‌هم می‌خورد.
• دود آبی از اگزوز خارج می‌شود که نشان‌دهنده احتراق ناقص است.
• شمع‌ها دوده می‌گیرند و جرقه‌زنی ناقص می‌شود.
• کاتالیست خراب می‌شود که هزینه سنگینی دارد.
• سطح روغن به‌سرعت پایین می‌آید و خطر قفل شدن موتور افزایش می‌یابد.

اگر در صورت تشخیص روغن سوزی ماشین ناچار به رانندگی هستید:

در شرایط اضطراری (مثلاً تا رسیدن به تعمیرگاه):

• سطح روغن را هر چند کیلومتر یک‌بار چک کنید.
• روغن با ویسکوزیته بالاتر بریزید (مثلاً ۲۰W-۵۰ برای خودروهای قدیمی‌تر).
• از دور موتور بالا (بیش از ۳۰۰۰ rpm) خودداری کنید.
• کولر و سیستم‌های پرمصرف را خاموش کنید تا فشار کمتری روی موتور بیاید.
• حتماً مسیر را کوتاه انتخاب کنید.

دلایل اصلی روغن‌ سوزی ماشین

روغن‌سوزی می‌تواند دلایل مکانیکی و فنی متعددی داشته باشد. در این بخش، مهم‌ترین آن‌ها را مرور می‌کنیم:

۱. خرابی یا ساییدگی رینگ پیستون

رینگ‌های پیستون از ورود روغن به سیلندر جلوگیری می‌کنند. در صورت فرسودگی یا شکستگی، روغن به محفظه احتراق راه پیدا کرده و می‌سوزد.

۲. خرابی واشر سرسیلندر

واشر سرسیلندر معیوب ممکن است باعث نشت روغن و ورود آن به مسیر سوخت شود. این حالت معمولاً با دود آبی و کاهش سطح آب رادیاتور همراه است.

۳. ساییدگی سیلندرها

در خودروهای کارکرد بالا، دیواره سیلندر ممکن است ساییده شود و مسیر عبور روغن باز شود. این یکی از دلایل جدی و پرهزینه روغن‌سوزی است.

۴. خرابی کاسه‌نمد یا سوپاپ‌ها

درزگیری ضعیف در قسمت سوپاپ‌ها یا کاسه‌نمدها می‌تواند باعث نفوذ روغن به درون سیلندر شود. معمولاً در این موارد روغن روی شمع‌ها یا سوپاپ‌ها دیده می‌شود.

۵. سیستم تهویه موتور (PCV) معیوب

سوپاپ PCV وظیفه دارد بخار روغن را از محفظه میل‌لنگ خارج کند. خرابی آن باعث افزایش فشار داخلی و ورود روغن به مسیر هوا می‌شود.

۶. استفاده از روغن نامناسب

انتخاب روغن با گرانروی (ویسکوزیته) پایین یا کیفیت نامناسب می‌تواند باعث نفوذ روغن به بخش‌هایی شود که نباید وارد شود.

عوارض روغن سوزی ماشین

روغن‌سوزی فقط به معنای از بین رفتن روغن نیست؛ این مشکل در صورت بی‌توجهی می‌تواند به خرابی‌های جدی و حتی نابودی موتور منجر شود. در این بخش توضیح می‌دهیم اگر روغن موتور کم باشد چه میشود و چرا روغن‌سوزی را باید جدی گرفت.

🔥 ۱. افزایش دمای موتور و احتمال سوختن واشر سرسیلندر

روغن موتور نقشی اساسی در خنک‌کاری دارد. وقتی روغن بسوزد یا مقدار آن کم شود، انتقال حرارت از قطعات فلزی به درستی انجام نمی‌شود. در نتیجه موتور داغ‌تر از حد معمول کار می‌کند و ممکن است واشر سرسیلندر بسوزد — یکی از پرهزینه‌ترین تعمیرات در موتور خودرو.

🧱 ۲. کاهش روان‌کاری و ساییدگی قطعات داخلی

وجود لایه‌ی نازک روغن بین پیستون و سیلندر باعث کاهش اصطکاک می‌شود. وقتی روغن کافی در محفظه نباشد یا چسبندگی خود را از دست دهد، تماس مستقیم فلز با فلز اتفاق می‌افتد.

این ساییدگی به مرور باعث کاهش توان موتور و صدای زیاد در حین رانندگی خواهد شد.

💨 ۳. تولید دود آبی و افزایش آلایندگی

در اثر روغن‌ سوزی، بخشی از روغن در محفظه‌ی احتراق می‌سوزد و همراه دود از اگزوز خارج می‌شود. این دود آبی، نه‌تنها نشانه‌ی خرابی است، بلکه میزان آلاینده‌ی خودرو را بالا می‌برد و ممکن است باعث رد شدن خودرو در معاینه فنی شود.

⛽ ۴. افزایش مصرف سوخت

سوختن روغن در کنار بنزین باعث تغییر در نسبت سوخت و هوا می‌شود. ECU برای جبران این تغییر معمولاً بنزین بیشتری تزریق می‌کند، در نتیجه مصرف سوخت افزایش می‌یابد و عملکرد موتور از حالت اقتصادی خارج می‌شود.

🛢️ ۵. کثیف شدن شمع‌ها و افت عملکرد موتور

روغن سوخته روی سر شمع‌ها ته‌نشین شده و مانع جرقه‌زنی مناسب می‌گردد. در نتیجه موتور بد کار می‌کند، شتاب کم می‌شود و گاهی حتی در حالت توقف، دور موتور ناپایدار یا لرزش شدید به‌وجود می‌آید.

⚙️ ۶. نقش روغن سوزی ماشین در یاتاقان‌ها

روغن موتور بین میل‌لنگ و یاتاقان‌ها قرار می‌گیرد و مثل یک لایه محافظ روان‌کار عمل می‌کند.
اگر این لایه به هر دلیلی کم شود یا از بین برود، اصطکاک مستقیم بین فلزها رخ می‌دهد، که باعث گرمای شدید، ساییدگی و در نهایت قفل شدن موتور (یاتاقان زدن) می‌شود.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. از کجا بفهمم ماشینم روغن‌سوزی دارد؟

اگر دود آبی از اگزوز خارج می‌شود و سطح روغن مرتب پایین می‌آید، به احتمال زیاد موتور دچار روغن‌سوزی است.

۲.  آیا روغن‌سوزی همیشه با دود آبی همراه است؟

خیر. در مراحل اولیه ممکن است دود قابل مشاهده نباشد و فقط کاهش سطح روغن دیده شود.

۳. آیا استفاده از روغن غلیظ‌تر مفید است؟

گاهی استفاده از روغن با ویسکوزیته بالاتر می‌تواند تا حدی مصرف روغن را کاهش دهد، اما این فقط یک راه‌حل موقت است.

جمع بندی

در نهایت، باید گفت که تشخیص روغن‌سوزی ماشین یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر راننده برای حفظ سلامت موتور خود باید جدی بگیرد. روغن‌سوزی اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، معمولاً با هزینه و تعمیرات جزئی برطرف می‌شود، اما در صورت بی‌توجهی، می‌تواند باعث آسیب‌های جدی و پرهزینه به موتور شود.

توجه به علائمی مانند دود آبی از اگزوز، کاهش سطح روغن، بوی سوختگی و دوده روی شمع‌ها می‌تواند شما را از بروز مشکلات بزرگ‌تر نجات دهد. استفاده از روغن مناسب، نگهداری اصولی خودرو و بررسی منظم موتور بهترین راهکارها برای پیشگیری از این مشکل هستند.

به خاطر داشته باشید که موتور خودرو قلب آن است؛ با تشخیص به‌موقع روغن‌سوزی، در واقع از قلب ماشین خود محافظت می‌کنید و طول عمر و بازدهی آن را افزایش می‌دهید.

مقالاتی که میتواند برای شما مفید باشد:

• دیاگ چیست؟
• زمان تعویض تسمه تایم
• تشخیص کیلومتر واقعی خودرو
• علت ریپ زدن ماشین
• انژکتور چیست؟
• جلوبندی ماشین چیست؟