دیاگ چیست؟ چگونه کار میکند؟

وقتی صحبت از کارشناسی فنی خودرو می‌شود، همه به بررسی ظاهری بدنه و تست رنگ فکر می‌کنند؛ اما حقیقت این است که بخش مهم‌تری از کارشناسی، در قسمت‌های فنی خودرو پنهان است. ایرادهایی مثل عملکرد نادرست سنسورها، احتراق ناقص موتور یا خطاهای گیربکس، با چشم دیده نمی‌شوند و فقط دستگاه دیاگ توانایی تشخیص آن‌ها را دارد. اما دیاگ چیست؟ در واقع، دیاگ مثل دستگاه MRI برای خودرو عمل می‌کند؛ همه جزئیات عملکردی را از درون کامپیوتر ماشین (ECU) می‌خواند و گزارش دقیقی از وضعیت فنی خودرو ارائه می‌دهد. کارشناسان خودرو در مراکزی مثل الوچک، هنگام بازرسی در محل، از این دستگاه برای بررسی عمیق سلامت خودرو استفاده می‌کنند تا هر مشکل پنهانی پیش از خرید شناسایی شود و تصمیمی مطمئن و آگاهانه گرفته شود.

دیاگ چیست؟

دیاگ چیست؟ دیاگ یا دستگاه عیب‌یاب خودرو، ابزاری الکترونیکی است که برای خواندن اطلاعات و خطاهای ذخیره‌شده در کامپیوتر مرکزی خودرو استفاده می‌شود. این دستگاه از طریق درگاه استاندارد OBD-II به خودرو متصل شده و تمامی خطاهای ثبت‌شده با نام DTC (Diagnostic Trouble Codes) را نمایش می‌دهد.

زمانی که خودرو در عملکرد خود دچار اختلال می‌شود — مثلاً ترکیب سوخت و هوا ناهماهنگ است یا یکی از سنسورها داده اشتباه می‌دهد — ECU خطا را ذخیره می‌کند. دستگاه دیاگ دقیقاً این خطاها را می‌خواند و به کارشناس فنی خودرو نشان می‌دهد که مشکل از کجاست: موتور، گیربکس، سنسور اکسیژن، سیستم برق یا حتی عملکرد انژکتورها.

در فرآیند کارشناسی خودرو، استفاده از دیاگ اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا بسیاری از ایرادهای موتور یا سیستم برق که با چشم دیده نمی‌شوند، با دیاگ قابل تشخیص‌اند. برای مثال، بررسی وضعیت احتراق، میزان مصرف سوخت، فشار هوای ورودی و کدهای خطا، همگی در چند دقیقه از طریق این دستگاه انجام می‌شود.

📍 برای رزرو کارشناسی خودرو با دیاگ در محل، با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۰۰۴ تماس حاصل نمایید.

اجزای مختلف دیاگ

دستگاه دیاگ از چند بخش اصلی تشکیل شده است که هرکدام وظیفه خاصی در فرایند عیب‌یابی خودرو دارند. شناخت این اجزا کمک می‌کند بدانیم زمانی که کارشناس فنی خودرو از دیاگ برای بررسی استفاده می‌کند، دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد و هر جزء چه نقشی در تشخیص خطا دارد.

۱. رابط سخت‌افزاری (Interface)

رابط سخت‌افزاری همان بخشی است که به خودرو متصل می‌شود. این بخش معمولاً از طریق درگاه OBD-II (در خودروهای جدید) یا سوکت‌های اختصاصی (در خودروهای خاص‌تر مثل بنز یا پژو‌های قدیمی) ارتباط برقرار می‌کند. این رابط، داده‌ها را از ECU خودرو گرفته و به نرم‌افزار دیاگ منتقل می‌کند.

در دستگاه‌های جدید، این بخش می‌تواند بی‌سیم (Wireless) هم باشد و از طریق بلوتوث یا وای‌فای به لپ‌تاپ یا گوشی وصل شود.

۲. نرم‌افزار دیاگ

نرم‌افزار قلب تپنده دیاگ است؛ جایی که تمام اطلاعات خام خودرو پردازش و به کدهای خطا (DTC) تبدیل می‌شود. این نرم‌افزار مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و الگوریتم‌های مخصوص هر برند خودرو دارد تا بتواند خطاهای خاص همان مدل را شناسایی کند.

در کارشناسی فنی خودرو، نرم‌افزار دیاگ به کارشناس کمک می‌کند وضعیت موتور، سیستم سوخت، برق، ترمزهای ABS و حتی ایربگ را تحلیل کند.

۳. کابل اتصال یا آداپتور

کابل اتصال بین رابط سخت‌افزاری و سیستم تحلیل‌گر (مثل لپ‌تاپ یا دستگاه دیاگ دستی) قرار می‌گیرد. در بعضی از مدل‌ها، این کابل‌ها قابل تعویض هستند تا دیاگ بتواند برای برندهای مختلف خودرو مورد استفاده قرار گیرد.

۴. واحد پردازش و نمایشگر

در بسیاری از دستگاه‌های دیاگ حرفه‌ای، یک نمایشگر داخلی وجود دارد که داده‌ها را به‌صورت زنده (Live Data) نشان می‌دهد. این نمایشگر ضخامت یا تاخیر زمانی خاصی ندارد و اطلاعاتی مثل دمای آب، ولتاژ باتری، میزان اکسیژن و وضعیت سنسورهای خودرو را در لحظه نمایش می‌دهد.

در بعضی مدل‌ها، این بخش به‌صورت لپ‌تاپ یا تبلت جداگانه استفاده می‌شود که به رابط سخت‌افزاری متصل می‌گردد.

۵. واحد تغذیه (Power Supply)

دیاگ معمولاً برق خود را از طریق باطری خودرو دریافت می‌کند. برخی دستگاه‌های حرفه‌ای‌تر دارای منبع تغذیه مستقل هستند تا در هنگام خاموش بودن خودرو هم بتوان از آن‌ها استفاده کرد.

دیاگ چگونه کار میکند؟

عملکرد دیاگ بر پایه‌ی ارتباط بین ECU (کامپیوتر خودرو) و نرم‌افزار دیاگ است. کارشناس فنی در زمان بررسی، دستگاه را از طریق پورت OBD-II به خودرو وصل می‌کند. سپس دیاگ اطلاعات زیر را استخراج می‌کند:

• کدهای خطا (DTC) مربوط به موتور و گیربکس
• داده‌های زنده از سنسورها مانند فشار سوخت، دمای موتور و ولتاژ باتری
• تعداد روشن شدن چراغ چک و تاریخ وقوع خطاها

در کارشناسی خودرو سیار، معمولا کارشناس پس از اتصال دیاگ، این داده‌ها را به‌صورت گزارش فنی در اختیار خریدار می‌گذارد تا بداند خودرو از نظر عملکرد داخلی در چه وضعی است.

دیاگ چه کاربردی دارد؟

دستگاه دیاگ در کارشناسی فنی خودرو سه نقش اصلی ایفا می‌کند:

1. تشخیص سریع خطاهای پنهان
   بسیاری از ایرادات، مخصوصاً در بخش برق و الکترونیک، با چشم یا تجربه قابل شناسایی نیستند؛ فقط با دیاگ مشخص می‌شوند.
2. بررسی سلامت خودرو قبل از معامله
   دیاگ به کارشناس اجازه می‌دهد پیش از خرید خودروی دست‌دوم، خطاهای ذخیره‌شده در ECU را بررسی کند تا از واقعی بودن وضعیت خودرو مطمئن شود.
3. پاک کردن خطاها پس از سرویس فنی
   بعد از انجام بازبینی یا تعویض قطعات، دیاگ برای حذف خطاهای قدیمی استفاده می‌شود تا عملکرد سیستم‌ها مجدد مورد سنجش قرار گیرد.

دیاگ چه مشکلاتی را نشان می دهد؟

دستگاه دیاگ می‌تواند خطاها و ناهنجاری‌ها را در بخش‌های مختلف خودرو شناسایی و با کدهای خطا (DTC – Diagnostic Trouble Codes) نمایش دهد. این خطاها معمولاً شامل موارد زیر هستند:

۱. مشکلات سیستم موتور (Engine System)

• احتراق ناقص در سیلندرها (Misfire)
• خرابی سنسور اکسیژن (O2 Sensor Fault)
• مشکل در انژکتورها یا سیستم سوخت‌رسانی
• خطا در سنسور دور موتور (RPM Sensor)
• فشار یا دمای غیر عادی روغن موتور
• مشکل در شیر کنترل هوا (IAC Valve)

🔹 مثال کد خطا:
P0300 – احتراق ناقص تصادفی
P0171 – ترکیب سوخت و هوا خیلی رقیق است

۲. سیستم انتقال قدرت (گیربکس اتوماتیک)

• لغزش دنده (Gear Slipping)
• دمای بالای روغن گیربکس
• خرابی سلونوئیدهای کنترل دنده
• تاخیر در تعویض دنده‌ها

🔹 مثال کد خطا:
P0740 – ایراد در سیستم قفل مبدل گشتاور (Torque Converter Clutch)

۳. سیستم سوخت و هوا

• خرابی سنسور دمای هوا (IAT Sensor)
• فشار ناصحیح در ریل سوخت
• خرابی سنسور جریان هوا (MAF Sensor)

۴. سیستم برق و باتری

• ولتاژ پایین باتری
• خطا در دینام یا سیستم شارژ
• اتصالات اشتباه یا قطعی در مدارها

🔹 مثال کد خطا:
P0562 – ولتاژ پایین سیستم

۵. سیستم آلایندگی و اگزوز

• خرابی کاتالیزور
• افزایش آلایندگی گازهای خروجی
• اشکال در سیستم EGR (بازگردانی گاز اگزوز)

۶. سیستم ترمز ABS و ESP

• سنسور سرعت چرخ‌ها (Wheel Speed Sensor)
• خطا در یونیت ABS
• مشکل در سیستم کنترل پایداری (ESP)

۷. سیستم‌های رفاهی و ایمنی

• خطا در ایربگ (Airbag System Fault)
• خرابی در سیستم تهویه یا بخاری
• ایراد در قفل مرکزی یا شیشه‌های برقی

۸. سیستم فرمان برقی (EPS)

• ولتاژ نامناسب یا قطع ارتباط با ECU فرمان
• افزایش دمای موتور فرمان
• خطا در سنسور گشتاور فرمان

۹. ارتباط بین واحدهای کنترلی (CAN BUS Errors)

• قطع ارتباط بین ECUهای مختلف خودرو
• خطا در شبکه داخلی خودرو

دیاگ چه اطلاعاتی را علاوه بر خطا نشان می‌دهد؟

علاوه بر نمایش خطاها، دیاگ می‌تواند اطلاعات زنده (Live Data) را هم نمایش دهد، مثل:

• دور موتور، دمای آب، ولتاژ باتری
• وضعیت دریچه گاز
• میزان پاشش سوخت
• فشار منیفولد
• داده‌های سنسورها در لحظه

نتیجه گیری:

به‌طور خلاصه، دیاگ تقریباً تمام ایرادهای:

• الکترونیکی (سنسورها، ECUها، ارتباطات داخلی)
• مکانیکی غیرمستقیم (از طریق پارامترهای غیرعادی)
  را شناسایی کرده و به صورت کد خطا (DTC) نمایش می‌دهد.

تست دیاگ چیست

تست دیاگ همان اجرای فرآیند کامل دیاگ‌گیری روی خودرو است تا عملکرد سیستم‌ها بررسی و وضعیت سلامت خودرو مشخص شود.

در کارشناسی خودرو، تست دیاگ معمولاً به‌صورت ترکیبی با بررسی چشمی و تست رانندگی انجام می‌شود تا هیچ ایرادی از دید کارشناس پنهان نماند. مزیت استفاده از دیاگ در این مرحله این است که حتی کوچک‌ترین ناهماهنگی در سنسورها یا سیستم‌های کنترلی ثبت و گزارش می‌شود.

کارشناسی شاسی خودرو

فواید دیاگ زدن ماشین

در واقع دیاگ زدن ماشین فقط مخصوص زمانی نیست که خودرو خراب شود — بلکه یک کار پیشگیرانه و ضروری برای نگهداری و سلامت خودرو است. در ادامه به‌صورت کامل و ساده توضیح می‌دهم که فواید دیاگ زدن ماشین چیست و چرا اهمیت دارد:

۱. تشخیص سریع و دقیق مشکلات خودرو

با دیاگ می‌توان بدون باز کردن قطعات، ایرادهای موجود در سیستم‌های مختلف خودرو (مثل موتور، گیربکس، سنسورها و …) را سریع پیدا کرد.
این یعنی دیگر نیازی به حدس و آزمون‌وخطا نیست — دیاگ دقیقاً به شما می‌گوید کدام بخش مشکل دارد.

مثال: اگر چراغ چک موتور روشن شود، دیاگ نشان می‌دهد دقیقاً کدام سنسور یا بخش باعث آن شده است.

۲. صرفه‌جویی در هزینه تعمیرات

وقتی مشکل زود شناسایی شود، از آسیب‌های بزرگ‌تر و پرهزینه جلوگیری می‌کند.
مثلاً خرابی ساده در سنسور اکسیژن اگر زود تشخیص داده نشود، ممکن است باعث سوختن کاتالیزور و هزینه چند میلیونی شود.

۳. صرفه‌جویی در زمان تعمیر

به‌جای اینکه تعمیرکار بخواهد چند ساعت دنبال مشکل بگردد، دیاگ در چند دقیقه آن را شناسایی می‌کند.
این موضوع مخصوصاً در تعمیرگاه‌های پرمشتری اهمیت زیادی دارد.

۴. نمایش داده‌های لحظه‌ای خودرو (Live Data)

دیاگ می‌تواند پارامترهای لحظه‌ای مثل:

• دمای آب موتور
• دور موتور (RPM)
• میزان مصرف سوخت
• ولتاژ باتری
• وضعیت سنسورها
  را در همان لحظه نمایش دهد.
  این داده‌ها کمک می‌کند تا عملکرد موتور به دقت بررسی شود و مشکلات احتمالی زودتر تشخیص داده شوند.

۵. کاهش مصرف سوخت و آلایندگی

با دیاگ می‌توان تنظیمات موتور را دقیق‌تر انجام داد.
وقتی سوخت و هوا به شکل بهینه ترکیب شوند، مصرف سوخت کمتر و آلایندگی کاهش پیدا می‌کند.

۶. پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی

بعضی خطاها هنوز در مرحله اولیه هستند و راننده متوجهشان نمی‌شود، اما دیاگ آن‌ها را شناسایی می‌کند.
با برطرف کردن این خطاها قبل از جدی شدن، از خرابی‌های ناگهانی در جاده یا سفر جلوگیری می‌شود.

۷. اطمینان از سلامت سیستم‌های ایمنی

سیستم‌هایی مثل ABS، ایربگ، ESP و فرمان برقی هم قابل بررسی با دیاگ هستند.
دیاگ می‌تواند هشدار دهد اگر این سیستم‌ها عملکرد درستی ندارند — که مستقیماً با ایمنی جان سرنشینان مرتبط است.

۸. پاک کردن خطاها و ریست کردن ECU

بعد از رفع ایراد، دیاگ می‌تواند خطاهای ذخیره‌شده را پاک کند و ECU را ریست کند تا سیستم به حالت نرمال برگردد.

۹. بررسی خودرو قبل از خرید (دیاگ تخصصی)

در خرید خودرو دست‌دوم، دیاگ زدن می‌تواند سابقه خطاها و ایرادات پنهان را نشان دهد.
این کار مانع از خرید خودرویی می‌شود که ظاهراً سالم ولی از نظر فنی مشکل‌دار است.

۱۰. افزایش طول عمر خودرو

با بررسی منظم دیاگ (مثلاً هر چند ماه یک‌بار)، سلامت سیستم‌ها حفظ می‌شود و از استهلاک زودرس قطعات جلوگیری می‌کند.

مطالعه بیشتر: نحوه تشخیص رنگ شدگی خودرو

بهترین دیاگ خودرو

انتخاب دستگاه عیب‌یاب یا دیاگ خودرو به عواملی چون نوع خودروهای تحت پوشش، سطح فعالیت تعمیرگاهی و بودجه مورد نظر بستگی دارد. در ادامه، برترین گزینه‌ها بر اساس کاربرد فنی و گستره پوشش معرفی می‌شوند:

۱. دیاگ مناسب برای خودروهای ایرانی

🔸 G‑Scan 3

این دستگاه یکی از کامل‌ترین و پیشرفته‌ترین ابزارهای عیب‌یابی موجود در بازار ایران است. از ویژگی‌های آن می‌توان به سرعت پردازش بالا، رابط کاربری فارسی، گرافیک مناسب، و شناسایی دقیق ECUهای جدید خودروهای ایران‌خودرو و سایپا اشاره کرد.

• قیمت تقریبی: ۹۰ تا ۱۳۰ میلیون تومان
• کاربرد: مناسب برای تعمیرگاه‌های حرفه‌ای و نمایندگی‌های مجاز

🔸 Launch X431 Pro3

از محصولات معتبر شرکت Launch با پوشش وسیع خودروهای داخلی، چینی و وارداتی. این دستگاه امکان برنامه‌ریزی ECU، تست عملگرها، و عیب‌یابی سریع سیستم‌های الکترونیکی را فراهم می‌کند.

• قیمت تقریبی: ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان
• کاربرد: تعمیرگاه‌های عمومی و تخصصی

🔸 OBDSTAR X300 DP Plus

ابزاری قدرتمند برای عیب‌یابی خودروهای تولید داخل و چینی. از قابلیت‌های برجسته این دستگاه می‌توان به پاک‌سازی خطا، برنامه‌ریزی کلید، ریست ایربگ و سیستم‌های ABS اشاره کرد.

• قیمت تقریبی: حدود ۶۰ میلیون تومان
• کاربرد: تعمیرگاه‌های متوسط و نیمه‌حرفه‌ای

۲. دیاگ ویژه خودروهای خارجی

🔸 Autel MaxiSys Ultra

به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین دستگاه‌های دیاگ در جهان شناخته می‌شود. این مدل از پردازنده قدرتمند، قابلیت برنامه‌ریزی ECU و پوشش کامل برندهای مطرح نظیر Mercedes‑Benz، BMW، Volkswagen و Toyota برخوردار است.

• قیمت تقریبی: ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان
• کاربرد: مراکز خدمات تخصصی خودروهای لوکس

🔸 Launch X431 PAD VII

نسخه پیشرفته‌تر از سری Launch با ارتباط بی‌سیم، نمایش آنی داده‌ها و امکان عیب‌یابی جامع سیستم‌های الکترونیکی خودروهای اروپایی.

قیمت تقریبی: ۱۶۰ میلیون تومان

کاربرد: تعمیرگاه‌های سطح بالا و مراکز تخصصی

۳. دستگاه‌های دیاگ قابل‌حمل (کاربری شخصی یا سبک)

🔸 Autel MK808 / MK808BT

مناسب برای کاربران نیمه‌حرفه‌ای؛ با قابلیت خواندن و پاک‌سازی خطاها، ریست سرویس و مشاهده اطلاعات زنده سیستم‌ها.

قیمت تقریبی: ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان

کاربرد: تکنسین‌های شخصی یا کارگاه‌های کوچک

🔸 ThinkCar ThinkDiag+

دستگاهی بلوتوثی که از طریق تلفن همراه عمل می‌کند و برای کاربری شخصی بسیار مناسب است. پوشش گسترده برندها و سهولت استفاده از ویژگی‌های اصلی آن محسوب می‌شود.

• قیمت تقریبی: ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان
• کاربرد: مصرف شخصی و بررسی سریع خطاها

کجا دیاگ بزنیم؟

دیاگ زدن باید در مرکزی انجام شود که کارشناس فنی آموزش‌دیده داشته باشد و از دستگاه‌های معتبر استفاده کند. استفاده از دیاگ‌های غیرمجاز ممکن است باعث پاک شدن خطاها یا تشخیص اشتباه شود.

در تهران و کرج، سرویس کارشناسی خودرو الوچک این امکان را فراهم کرده تا دستگاه دیاگ توسط کارشناس در محل شما نصب شود؛ بدون نیاز به مراجعه به تعمیرگاه.

📍 برای رزرو کارشناسی فنی خودرو با دیاگ در محل، با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۸۰۰۴ تماس حاصل نمایید.

جمع‌بندی

دستگاه دیاگ فقط مخصوص تعمیرکاران نیست؛ بلکه یکی از ابزارهای اصلی کارشناسی فنی خودرو است. هر خودروی سالم یا کارکرده قبل از معامله باید با دیاگ بررسی شود تا ایرادهای پنهان مشخص گردد.

با دیاگ، فرآیند کارشناسی خودرو از حد مشاهده‌ای خارج شده و به سطح تحلیل دقیق داده‌های فنی می‌رسد. نتیجه هم برای خریدار و هم فروشنده شفاف‌تر خواهد بود و انتخاب نهایی با اطمینان بیشتری انجام می‌شود.

مقالاتی که میتواند برای شما مفید باشد:

• تشخیص روغن سوزی ماشین
• ماشین روغن کم میکنه ولی دود نمیکنه؟
• زمان تعویض تسمه تایم
• تشخیص کیلومتر واقعی خودرو